UYGULAMA ÖZETİ

• Suriyeli mülteciler, komşu ülkelere sığınırken çeşitli zorluklarla karşılaşmışlardır. Bazı ülkelerde, mültecilerle nasıl başa çıkılacağı konusunda anlaşmazlıklar yaşanırken, mültecilerin çoğu yaşamlarını güvence altına almak ve günlük geçimlerini karşılama sorumluluğu ile yüzleşmektedir.
• Türkiye’deki bazı tahminler; Suriyeli mültecilerin yüzde 50’sinden fazlasının çalışma yaşında olduğunu ve işsizlik oranının yüzde 17’yi aştığını göstermektedir. Diğer taraftan bu tahminler, Türk Hükümeti ve işverenlerin mültecileri istihdam ederken ve onları işgücü piyasasına entegre ederken karşılaştıkları problemlerin çözümünde karşılaşılan sorunların ve zorlukların oranlarını da içermektedir.
• Çalışma, öncelikli olarak Türkiye’de bulunan Suriyeli mültecilerin geçim kaynaklarını ortaya koymaya çalışmaktadır. Üç milyondan fazla Suriyeli mülteciye ev sahipliği yapan bir ülke olarak Türkiye’de bulunan Suriyeli mültecilerin sayısı, coğrafi dağılımı, demografik özellikleri ve istihdam durumu da çalışmada sunulan diğer konulardır.
• Çalışmanın temel amacı, Türkiye işgücü piyasasındaki Suriyeli mültecilerin sorunlarını tanımladıktan sonra onların gelir kaynaklarının geliştirilmesine dair zorlukları ortaya koymaktır. Böylelikle, gelir kaynaklarının geliştirilmesi konusunda başlıca engeller tespit edilebilecektir. Aynı zamanda, bu alanda kalkınmaya katkıda bulunacak çeşitli mekanizmalar ve programlar oluşturulacaktır.
• Çalışmanın hedefine ulaşması için, gelir kaynaklarının tespitinde; Türkiye’de bulunan sivil toplum kuruluşlarında (STK) çalışan Suriyeli bireylerin yanı sıra Türkiye’de farklı sektörlerde aktif iş sahibi olan (94) Suriyeliden oluşan bir ekibin temsil edildiği bir şablona itimat edilmiştir.
• Çalışma, Türkiye piyasasındaki Suriyeli mültecilerin istihdam durumunu yansıtan birçok önemli bulguyu yansıtmaktadır. Ayrıca iş kanunları, fiziksel çalışma ortamları, çalışan ücretleri ve tazminatları bağlamında gelir kaynaklarının gelişmesini olumsuz etkileyen birçok zorluğu ortaya koymuştur. Aynı şekilde çalışma içerisinde, Türkiye piyasasında karşılaşılan istihdam sorunlarını gösteren birçok zorluğa da değinilmiştir. Ayrıca, Suriyeli mültecilerin kendisinden başka Türk Hükümeti, yerel ve yabancı STK’larca oluşturulan bir grup ana aktörle ilgili geçim kaynaklarının geliştirilmesini engelleyen bazı sorunların varlığına dikkat çekmiştir.

Bu bağlamda söz konusu zorluk ve sorunların en önemlileri şöyle sıralanabilir;

-               Suriyeli mültecilerin çalışmasıyla ilgili yasal yükümlülüklerin belirsizliği ve eksikliği.

-               Devlet kurumlarının gelir kaynaklarının oluşturulması için etkin bir politika izlememesi.

-               Suriyeli sivil toplum kuruluşları ile Türk Hükümeti arasındaki iletişimin zayıf olması.

-               Suriye ve Türkiyeli sivil toplum kuruluşları arasındaki iş birliği ve koordinasyonun zayıf olması.

-               Suriye muhalefeti açısından gelir kaynağı olabilecek sektörlerde etkili bir temsilcilerinin olmaması.

Diğer yandan gelir kaynaklarının geliştirilmesine yardımcı olan mekanizmalarla sahadaki faktörler arasındaki sorunların varlığına da değinilmiştir. Bu bağlamda en önemlileri şöyledir;

-               Suriyeli mültecilerin küçük projeler de desteklenmesine yönelik kolaylık sağlanması.

-               Suriyeli mültecilerin yetenek ve becerileri üzerine bir veri bankasının oluşturulması ve periyodik olarak güncellenmesi.

-               Türkiye’deki yetkili makamlar tarafından tanınan Suriyeli işçiler için bir sendikanın kurulması.

-               Proje sayısını arttırmak ve iş fırsatı yaratmak üzere Suriyelilere yönelik bankacılık ve yatırım prosedürlerinin kolaylaştırılması.

-               Türk ve uluslararası kuruluşlar tarafından Suriyeli mültecilere yönelik mesleki gelişim programları oluşturulması.

-               Gelir kaynaklarının geliştirilmesi için Suriye göç fonu ve tecrübelerinden yararlanma sürecinin başlatılması.

-               Suriyeli ve Türk yatırımcılar arasında büyük ortaklı endüstriyel projelerin oluşturulması.

Çalışma içerisinde; küçük ölçekli işletmelerin oluşumu, desteklenmesi ve finansmanına yönelik programları, mesleki ve teknik eğitim programlarını ve yoksul aileler için ekonomik güçlendirme programları gibi gelir kaynaklarının geliştirilmesine yönelik odaklanılması gereken başlıca ekonomik sektör ve programlar sunulmuştur.

• Çalışmanın sonuç bölümünde, Suriyeli mültecilerin istihdam sorunlarını çözmek ve engelleri aşmak adına ana gelir kaynaklarına dair bir dizi önemli tavsiyeye yer verilmiştir.

Burada Türk Hükümeti’ne yönelik tavsiyeler önem arz etmektedir ve şöyle sıralanabilir;

-               Suriyelilerin istihdamı için veri tabanı oluşturmak ve ilgili taraflarca erişilebilir kılmak,

-               Suriyeli mültecilerin çalışma kabiliyetlerinin değerlendirilmesi için uygun kanallar oluşturmak,

-               Taahhütlü bir istihdam için mesleki eğitim programları uygulamak,

-               Türkiye İşçi Sendikası’nın gözetiminde Türkiye’deki Suriyeli İşçiler Birliği’ni kurmak,

-               Suriyeli mültecilerin istihdam durumuna ilişkin kurum ve kuruluşları desteklemek, gerekli fonları ve kolaylıkları sağlamaktır.

STK’lar tarafından yapılan öneriler şöyledir;

-               Geçim kaynaklarına yönelik programların sürdürülmesi ve geliştirilmesi için mekanizmalar ortaya koymak,

-               Girişimcilere finans sağlamak için kooperatif fonu oluşturmak,

-               Çalışma yaşına ulaşan Suriyeli mültecilerin, işgücü piyasasındaki hak ve görevleri hususunda medya aracılığıyla toplumsal bilinçlendirme kampanyaları yürütmek,

-               Savunmasız mülteci gruplara iş imkânları oluşturmak için gelir kaynakları sağlamak.

İşverenler tarafından yapılan öneriler ise şöyledir;

-               Tüm sektörlerle ortak ekonomik projeler kurabilmek için Suriyeli ve Türk iş verenler arasında koordinasyon ve iş birliğinin sağlanması,

-               Suriyeli mülteciler için mesleki eğitim ve gelişim programlarının desteklenmesi,

-               Suriyeli mültecilerin istihdamında insani boyuta odaklanılması, yasal ve maddi statülerinin sömürülmesinin engellenmesi.

Daha fazlası için tıklayın